اختلال طیف اوتیسم چیست؟

اختلال طیف اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم (ASD) به اختلال رشدی- عصبی اطلاق می شود که با مشکلات در ارتباطات  و تعاملات اجتماعی و الگوهای محدود و تکراری در رفتارها ، علایق و فعالیت ها مشخص می شود.  طبق تعریف ، علائم در مراحل اولیه رشد وجود دارد و بر عملکرد روزانه تأثیر می گذارد. اصطلاح “طیف” به دلیل ناهمگونی در نمود و شدت علائم ASD و همچنین مهارت ها و سطح عملکرد افرادی که دارای ASD هستند استفاده می شود. احتمال ابتلا به ASD در پسران چهار برابر بیشتر از دختران است.

تشخیص ASD بر اساس ارزیابی های تشخیصی است که اغلب شامل تیمی از جمله پزشک و روانشناس است و ممکن است شامل رشته های دیگری مانند آسیب شناسی گفتار و زبان یا کاردرمانی باشد. این ارزیابی باید شامل مشاهدات استاندارد شده از فرد ، ارزیابی توانایی های یادگیری و شناختی وی و مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات در مورد رفتار در محیط های مختلف و سابقه پزشکی و رشدی او باشد.

منظور از طیف اوتیسم چیست؟

همانطور که از عبارت “طیف” پیداست ، علائم ASD در امتداد یک پیوست وجود دارد. برخی از افراد مبتلا به این اختلال می توانند در مدرسه موفق شوند ، مشاغل خود را حفظ کرده و عملکردهای روزانه خود را با سطوح مختلف حمایت انجام دهند. برخی دیگر دارای اختلالات فکری قابل توجهی هستند و در طول زندگی به حمایت و کمک گسترده ای نیاز خواهند داشت. در حالی که ASD یک اختلال متنوع است ، این بیماری معمولاً با رفتارهای تکراری خاص و مشکلات مربوط به تعامل و ارتباطات اجتماعی مشخص می شود.

نشانه های اولیه اوتیسم چیست؟

-برخی از علائم و نشانه های رایج عبارتند از:

– مشارکت نداشتن در صحبت های معمولی یا اشاره در دوران نوزادی. 

– برقرارنکردن ارتباط چشمی در دوران نوزادی. 

-عدم پاسخ به نام شخص. هنگامی که کودک را صدا می زنید هیچگونه واکنشی ازقبیل برگرداندن سر یا نگاه کردن یا جواب دادن نشان نمی دهد.

 -از دست دادن مهارت های زبان یا اجتماعی قبلی، معمولاً در سال دوم زندگی.

– پاسخ های غیر معمول به محرک های حسی 

-حرکات غیر معمول مانند تکان دادن ، چرخاندن یا تکان دادن بازوها.

– مشکل در بازی کردن یا تعامل با همسالان. 

-سختی در صحبت کردن در مورد احساسات. 

-مشکل در درک لحن صدا ، زبان بدن و حرکات. 

-مشکل در پذیرش تغییر روال عادی، مانند تغییر اتاق، تغییر کلاس در مهد و …. 

سبب شناسی و دلایل احتمالی ابتلا به اوتیسم:

به نقل از انجمن اُتیسم آمریکا در حال حاضر تحقيقات فراواني در رابطه با احتمال دخالت عوامل ژنتيكي و عوارض داروئي در بروز اتیسم در حال انجام است. در بعضي از خانواده‌ها مشاهده شده است كه اتیسم مانند بيماري‌هاي ژنتيكي از نسلي به نسل ديگر منتقل مي‌شود كه اين خود مي‌تواند تئوري ژنتيكي بودن اتیسم را در بعضي موارد ثابت كند ولي در بسياري از موارد هم مشاهده شده است كه سابقه اتیسم در خانواده و يا اقوام وجود نداشته است. همچنين در بعضي از كودكان مشخص شده است كه در بدو تولد نشانه‌های نخستین اُتيسمرا دارا مي‌باشند ولي اين مورد هم عموميّت چندانی ندارد. محققين ديگري نيز معتقدند كه تحت شرايط خاصي تعدادي از ژن‌هاي ناپايدار باعث اختلال در عملكرد مغز و درنهايت بروز اتیسم مي‌شوند. تعداد ديگري از محققين نيز بر روي احتمال بروز اتیسم در دوران بارداري تحقيق مي‌كنند.

آن‌ها معتقدند كه يك عامل ويروسي ناشناخته، اختلال متابوليسمي، آلودگي به مواد شيميائي محيطي ،الودگی هوا یا برخی از بیماری‌ها در دوران بارداري و یا عواملی چون مشکلات کمبود اکسیژن در زمان تولد مي‌تواند عامل ايجاد اين بيماري باشد. احتمال بروز اُتيسم در كودكاني كه بيماري‌هائي مانند سندرم فراژيل ايكس، توبروس اسلروسيس، سندرم روبلا، سندروم لاندو کلفنرو فنيل كتنورياي درمان‌نشده داشته باشند بيشتر است. در برخی موارد علت به سن بالای پدر و مادر باز می‌گردد. می‌توان به برخی علل در دوران بارداری و یا قبل از آن اشاره نمود مانند عدم تغذیه مادر با مواد سرشار از فولیک اسید و یا حتی کمبود فولیک اسید در رژیم غذایی پدر و یا در معرض محیط‌های آلوده قرار گرفتن پدر قبل از تشکیل نطفه. علاوه بر موارد بالا می‌توان به عوامل روانی‌اجتماعی، عوامل زیستی، زایمان زودرس، مشکلات ایمونولوژیک، تراتوژن‌ها، آسیب‌های متابولیک مغزی، مشکلات هورمونی و… اشاره نمود.

تشخیص اوتیسم

اگرچه اختلال طیف اوتیسم را می توان در سن 15 تا 18 ماهگی تشخیص داد ، میانگین سن تشخیص حدود 4.5 سال است و برخی افراد تا بزرگسالی تشخیص داده نمی شوند. مایه تاسف است، زیرا تشخیص سریع برای مداخله زودهنگام مهم است. تحقیقات نشان داده است که مداخله زودهنگام فشرده می تواند تفاوت بزرگی در نتایج افراد مبتلا به ASD ایجاد کند. اگر مشکوک هستید که فرزند شما علائم این اختلال را نشان می دهد ، آزمایش را به تعویق نیندازید.

اختلال طیف اوتیسم یک اختلال تکاملی عصبی است و تصور می شود که دارای یک مولفه ژنتیکی قوی است. با این حال، در حال حاضر نمی توان از آزمایشات پزشکی مانند آزمایش خون یا اسکن مغزی برای تشخیص اختلال طیف اوتیسم استفاده کرد. در عوض روانشناسان، اختلال را بر اساس سابقه و رفتارهای بیمار تشخیص می دهند.

برای تشخیص اختلال طیف اوتیسم، روانشناسان از منابع متعدد اطلاعات استفاده می کنند:

مصاحبه با بیمار. مشاهده رفتار بیمار. آزمایش توانایی های شناختی و زبانی. آزمایش های پزشکی برای رد سایر شرایط. مصاحبه با والدین ، معلمان یا سایر بزرگسالان که می توانند به سوالات مربوط به رشد اجتماعی ، عاطفی و رفتاری بیمار پاسخ دهند.

درمان اختلال طیف اوتیسم

با توجه به ماهیت پیچیده بیماری ، کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم از تیم های درمانی بین رشته ای متشکل از متخصصان حوزه های مختلف بهره مند می شوند. این تیم ها معمولاً شامل پزشکان ، مربیان ، گفتاردرمانگران و کاردرمانگران ، علاوه بر روانشناسان است.

مداخلات متعددی برای درمان کودکان مبتلا به ASD ایجاد شده است. برخی از رایج ترین روش ها عبارتند از:

-تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی (ABA):

. ABA روشی است که از تکنیک های آموزشی مبتنی بر شواهد برای افزایش رفتارهای مفید و کاهش رفتارهای مضر یا تداخل در یادگیری استفاده می کند. نشان داده شده است که درمان ABA باعث بهبود مهارت های ارتباطی ، اجتماعی و حرفه ای می شود.

-رشد بر اساس مدل روابط متفاوت فردي (DIR):

براي كودكان اُتيستيك بازي مي‌تواند راهي باشد تا آن‌ها از جهان محصور خود بيرون بيايند و بر همين اساس روشي درماني به‌وسيله استنلي گرينزپن روانپزشك كودك و پروفسور روانپزشكي و علوم رفتاري مدرسه پزشكي جرج واشنگتن  ابداع شده است كه فلور تايم ياDIR  نام گرفته است. در اين روش سعي بر اين است كه ارتباط كودك با يك فرد ديگر از طريق برنامه‌هاي دقيق بازي بيشتر و مؤثرتر شود. اين روش شامل شش مرحله مي‌باشد كه كودك مبتلا به اُتيسم در مراحل طي آن‌ها تقليد و چگونه ياد گرفتن را از يك بزرگ‌تر فرا مي‌گيرد و به‌عبارتي كودك بايد نرده بام شش پله‌اي را طي كند.

-برنامه اوتیسم TEACCH:

كي ازدرمان‌هایی كه در سراسر جهان براي كودكان مبتلا به اُتيسم به كار مي‌رود روش درماني تيچ از اريك اسكاپلر است كه براي كودكان بالاي 14سال نيز مورد استفاده است. اين روش درماني در سال 1972 ابداع شده و توسط اريك اسكاپلر به ثبت رسيده است. البته شواهدي موجود است كه پروژه تيچ از سال‌ها پيش از اين تاریخ درحدود سال 1966 در دانشگاه كاروليناي شمالي درحال بررسي بوده است. واژه تيچ مخفف درمان وآموزش افراد اُتيستيك و كودكان دچار نقصان و فلجي در ارتباطات اجتماعي است. در اين روش به جاي اينكه به كودك مبتلا به اُتيسم يك مهارت و توانائي خاص آموزش داده شود، سعي بر اين است كه به كودك مهارت‌هايي آموزش داده شود تا بتواند محيط اطراف خود و رفتارهاي اطرافيان خود را بهتر درك كند.

-سون-رايس

سون-رايس يك برنامه درماني‌مداخلاتي است كه توسط بَري نيل كافمن وساماريا ليت كافمن، كساني كه خود داراي فرزند مبتلا به اُتيسم هستند ابداع شده است. اساس اين روش درماني بر مبناي دوست داشتن و پذيرش بنا شده است. به اين معني كه والدين كودكشان را در آغوش بگيرند و به رفتارها وعلائم كودكشان توجه كنند و در اين حين به‌دنبال راهي براي ورود و رخنه به دنياي كودكشان بگردند.در این رویکرد بازی نقش کلیدی در اموزش کودک اتیستیک دارد که بایستی از آن به نحو متناسب برای کودک مبتلا به اُتيسم استفاده کرد.

-يكپارچگي حواس

يكپارچگي حسي كه موجب مي‌شود فرد در پاسخ به تحريك حسي به‌گونه‌اي طبيعي و بهنجار عمل كند و اختلالات رفتاري، حركتي مربوط به فقدان يا نقص در ائتلاف حسي یا اختلال پردازش حسی در او ظاهر نگردد و يا پردازش معني‌دار در ادراك و ادغام احساسات به‌گونه‌اي متناسب كه موجب بروز رفتارهاي متشتت در فرد نشود. هدف اصلي و اوليه روش يكپارچگي حواس اين است كه به كودك مبتلا به اُتيسم كمك كند تا بتواند با استفاده از راهبرد های حسی در محيط خودش توازن و تعادل برقرار كند. اين درمان موجب مي‌شود تا كودك اتیستیک تعادلي بين دروندادهاي دريافتي كه براساس آن‌ها مي‌تواند ياد بگيرد و پاسخ صحيح به محرك‌ها برقرار كند.

درمان های متعدد دیگری نیز هستند که در درمان اوتیسم کمک کننده می باشند مانند برنامه زمان بندی شده دیداری، زبان اشیا، سیستم ارتباطی زبان تصاویر و …….

-داروها:

از برخی داروها در کنار درمان های دیگر مانند ABA به عنوان درمان کمکی تحت نظر روانپزشک استفاده می گردد. داروهای ضد افسردگی،ضد صرع، نورولپتیک ها و……. می توانند کمک کننده باشند.

ترجمه و تدوین: سحرناز اخباری، درمانگر کودک و نوجوان

لازم به ذکر است که اگر در زمینه اُتيسم مشکل یا سوالی دارید، می توانید با جستجو در سایت فراتاک و انتخاب درمانگری که در این زمینه تخصص و سابقه درمان کافی دارد، به صورت امن و آنلاین مشورت یا درمان دریافت نمایید

References:

– apa.org (American Psychological Association Website).

-icanautism.com( Intervention Center For Autism Needs).

-autism-clinic.com.