مکانیزم های دفاعی

مکانیزم های دفاعی چیستند؟

اگر بخواهیم بطور عامیانه مطرح کنیم، بسیاری از قوانین اجتماعی و اخلاقی و همچنین بسیاری از عوامل درونی و بیرونی برای تحقق خواسته‌هایمان، مانع ایجاد می‌کنند و باعث یک جدال درونی میان آنچه که می‌خواهیم و آنچه که باید انجام شود، می شوند و حاصل آن از یک سو احساس گناه به جا مانده و ناکام ماندن برخی از خواسته‌ها، و از سوی دیگر عدم توازن در زندگی است.

ذهن برای گریز از تعارضات و رسیدن به یک آرامش نسبی، متوسل به مقاومت‌ها یا راهبردهایی می‌شود که در روانکاوی به آن‌ها مکانیزم‌های دفاعی می‌گوییم. مکانیزم‌های دفاعی به افراد کمک می‌کنند تا سریعتر با محیط سازگار شوند. این مکانیزم ها در چند صدم ثانیه توسط مغز انجام می شوند که در برابر آسیب احتمالی از آن تعارضات مارا محافظت کند. شناخت و آگاهی از نحوه‌ی کارکرد مکانیزمها به ما کمک می کند که بتوانیم آگاهانه از از آنها استفاده کنیم.

در تعریف روانکاوی، مکانیزم های دفاعی فرایندهای خودکار ذهن برای فرونشاندن اضطراب‌های ناشی از تعارضات هستند. مکانیزم‌ها زمانی فعال می‌شوند که بالا آمدن سطح اضطراب منجر به آسیب‌های روانی شود. طبق نظریه فروید در واقع ذهن یک روش ناخودآگاه (ناهشیار) برای سازگاری با موانع اخلاقی و اجتماعی و از طرف دیگر میل و خواسته‌های درونی اش استفاده می‌کند.

سلامت روان و مکانیزمهای دفاعی

سلامت روانی افراد با چگونگی به کارگیری از مکانیزم‌های دفاعی توسط آن‌ها، ارتباط مستقیم دارد. افرادی که در مواجهه با شرایط استرس‌زا از این مکانیزم ها استفاده درست میکنند، می‌توانند با تنش‌ها مبارزه کنند و پاسخ‌های سازگارانه‌تری به محیط خود بدهند. استفاده‌ نادرست از مکانیزم‌های دفاعی، آسیب‌های روانی را به دنبال دارد. برای کاهش آسیب‌های برخی از انواع مکانیزم‌های دفاعی می‌توانید از مشاوران ما به صورت آنلاین یا تلفنی کمک بگیرید

آنا فروید روانکاو اتریشی و همچنین ششمین و آخرین فرزند زیگموند فروید و مارتا برنایز که به بنیانگزار روانکاوی کودک معروف است، مکانیزم های دفاعی را به انواع  گوناگونی تقسیم بندی کرده است. مکانیزم هایی که در زیر آمده است گزینشی از مکانیزمهای ارائه شده توسط زیگموند فروید، آنا فروید،  اتو اف کرنبرگ و سایر روانکاوان این حوزه است.

  1– سرکوب یا واپس رانی (REPRESSION):

سرکوب (واپس رانی)، اصلی ترین ساختار دفـاعـی محـسـوب شـده و دیـگــر مکانیزم هـا به عنوان ابزار کمکی به کار می روند. سرکوب بـه معنی جلوگیری از ورود افکار، خاطرات، آرزوها، امیال و تجارب دردناک، ناخوشایند، شرم آور و ناپسند به سطح خودآگاه و هشیار می باشد. در ایـن مکانیزم، خاطرات استرس زا به طور گزینشی به ناخودآگاه رانده می شوند. سرکوب یا انکار متفاوت است؛ در سرکوب، فرد هیچ چیزی را نفی نمیکند. به عنوان مثال دختری که در خردسالی مورد تعرض جنسی واقع شده، ایـن تجربـه دردناک را سرکوب میکند. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های نوروتیک است.

2- فرونشانی (SUPPRESSION):

سرکوبی که بطور ارادی و خودآگاه صورت می گیرد، فرونشانی (SUPPRESSION) نامیده میگردد. بازداری ارادی و هشیار از ورود افکار، احساسات، تجارب و خاطرات خاص به سطح هشیار. احتراز از اندیشیدن به مواد اضطراب زا و آزاردهنده و منحرف کردن هشیاری به موضوعات دیگر. به عنوان مثال فردی که به مسافرت رفته، نگران است که از کارش عقب می ماند؛ ولی تصمیم میگیرد برای اینکه تعطیلاتش خراب نشود، کارش را فرو نشانده و به آن ها فکر نکند. به عبارتی این مکانیزم دفاعی تصمیم هوشیارانه یا نیمه هوشیارانه برای تعویق در توجه به یک تکانه و یا تعارض ناهشیارانه است. اجتناب از مسائل و مشکلات به صورت تعمدی و موقت. در این دفاع وجود ناراحتی و مشکل تصدیق می شود ولی بطور موقت کنار گذاشته میشود. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های سالم یا پخته است.

3- بازگشت (واپس روی)  (REGRESSION):

در مکانیزم بازگشت، شیوه های حل مسائل به سبک بزرگسالان جای خود را به رویکردی کودکانه میدهد. واپس روی، یعنی بازگشت به مراحل ابتدایی رشد و تکامل (مراحلی مطمئن تر، امن تر و فاقد استرس) و بروز واکنش های بلوغ نیافته. به عنوان مثال فرد بزرگسالی که هنگام سرخوردگی و ناکامی، بالشش را در آغوش میگیرد؛ یا مرد متاهلی که دچار مشکلات مالی جدی شده، تمایل دارد به خانه پدری خود بازگشته و والدین از وی مراقبت کنند؛ یا افرادی که با مکیدن شست و یا مداد، به لحن کودکان صحبت کردن و هرگونه بروز رفتار سنین پایین تر از خود را انجام می دهند، مکانیزم بازگشت را استفاده می کنند.  گرچه درجاتی از این مکانیزم دفاعی برای احساس آرامش، خواب و ارگاسم در رابطه جنسی می تواند اهمیت داشته باشد، ولی در کل از جمله دفاع های ناپخته است.

4- انکار (عدم پذیرش)  (DENIAL):

مکانیزم انکار، عدم پذیرش واقعیت، رویداد، رفتار، کردار و عامل اضطراب زاست. به عنوان مثال مادری که پس از از دست دادن فرزندش، هنوز برای او بشقاب غذا سر میز می گذارد و یا لباس هایش را مرتب میکند، در حالت انکار است.یا  افراد مسنی که غالبا پیر شدن خود را انکار کرده و میگویند ما هنوز جوان هستیم در حال انکارند. یا معتادانی که همواره اعتیاد خود را انکار می کنند. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های نارسیستیک یا آسیب زاست.

5- جابجایی (DISPLACEMENT):

انتقال احساسات، هیجانات و تکانه های اضطراب زا از یک منبع (تهدید کننده و یا غیر قابل دسترس) به منبع امن تر و قابل پذیرش تر. تخلیه احساسات فروخورده بر سر اهداف بی خطر تر (مانند افراد زیر دست، تحت فرمان، وابسته و یا ضعیف تر از شما).

به عنوان مثال یک کارمند عصبانی از دست رئیس خود، از آنجایی که قادر نیست بر سر رئیس خود فریاد بکشد، هنگامی که به خانه باز میگردد، عصبانیت خود را سر همسر خود خالی کرده و سر وی فریاد میکشد. یا مادری که از کم خوابی برای نوزاد بی دفاع خود رنج می برد، عصبانیتش را سر همسر خود خالی می کند و یا مردی که در ارضای نیازهای جنسی خود ناکام است، به پرخوری روی می آورد. یا پسری که از سوی دوست دختر خود طرد شده، فورا با دختر دیگری دوست میشود. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های نوروتیک است.

6- دلیل تراشی (RATIONALIZATION):

دلیل تراشی عبارت است از، استفاده از استدلال های منطقی و پذیرفتنی جهت توجیه رفتار و احساسات غیر قابل قبول و توجیه ناپذیر. در این مکانیزم، علل غیر واقعی جانشین علت و انگیزه اصلی و واقعی میگردد. به عنوان مثال فردی که از محل کار خود اخراج گردیده، علت اخراج خود را چنین توجیه میکند که من چون آدم متملقی نبودم و چاپلوسی رئیس را نمیکردم، اخراج شدم؛ در صورتی که بی کفایتی و عملکرد ضعیف وی، علت اصلی برکناری وی بوده است. یا مثلا سارقی که پس از بازداشت میگوید که از کسی دزدیده که مستحق آن بوده است و از ثروت صاحب آن نخواهد کاست.

7- جبران (COMPENSATION):

مکانیزم جبران، پنهان کردن جنبه های منفی و نامطلوب شخصیت خود با تاکید و تقویت اغراق آمیز جنبه های مثبت و به اصطلاح متوازن سازی است. تقویت یک ویژگی مثبت در جبران یک ویژگی منفی و یا جبران ناکامی ها با کام جویی مفرط در زمینه های دیگر. این مکانیزم دو گونه است:

• تقویت ویژگی منفی و نامطلوب
• جایگزین سازی ویژگی مثبت به جای ویژگی منفی

به عنوان مثال، کودک لاغری که لاغری خود را منفی می بیند، در بزرگسالی به پرورش اندام روی آورده و بدنساز می شود. یا نوجوانی که از مشکلات تکلمی رنج میبرد، در بزرگسالی سیاست مدار و یا سخنران میشود یا دختری که فکر می کند زیبا نیست، رقصنده ماهری میشود.

8- توجیه عقلی (INTELLECTUALIZATION):

در این مکانیزم فرد با تمرکز بر جنبه های عقلانی، از احساسات آزار دهنده فرار می کند. از مشخصه های این مکانیزم، استفاده مفرط از تفکر و منطق انتزاعی، انفصال هیجان از اندیشه، نادیده گرفتن جنبه احساسی قضایا و پرداختن به تجزیه و تحلیل شناختی آنهاست. به عنوان مثال فردی که بر جزئیات برگزاری مراسم ترحیم و خاک سپاری تمرکز می کند به جای اینکه عزاداری و سوگواری کند؛ یا زنی که مورد تعرض جنسی قرار گرفته شروع میکند به تحقیق و جستجوی اطلاعات در زمینه سایر موارد تجاوزها و روانشناسی متجاوزان و قربانیان آن و یا در کلاس های دفاع شخصی شرکت میکند.

 9– برون ریزی (ACTING OUT):

مکانیزم برون ریزی یا Acting Out  دقیقا نقطه مقابل مکانیزم والایش یاSublimation  است که که ادامه توضیح خواهیم داد. در این مکانیزم فرد با استفاده از کنش های فیزیکی، جای کنار آمدن مستقیم با چالش ها و صحبت کردن درباره احساسات خود، بدون در نظر گرفتن عواقب منفی آن، تسلیم خواسته های درون خود میشود. به عنوان مثال مردی که در زندگی زناشویی خود ناکام است و قادر به ابراز احساسات درماندگی خود نیست، بدون در نظر گرفتن عواقب آن، به برقراری رابطه نامشروع روی می آورد؛ و یا فردی که هنگام خشمگین شدن قادر به کنترل خود نیست و به همه چیز آسیب می رساند. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های ناپخته است.

10– درون فکنی (INTROJECTION):

در این مکانیزم، فرد ارزش ها و ویژگی های فرد و یا گروه دیگر را با نسبت دادن افکار و احساسات دیگران به خود و تقلید از آن ها، جذب ساختار “خود” میکند. در واقع احساسات، ارزش ها و ویژگی های فرد دیگری، به جای ویژگی هایی که فرد در آن زمینه ضعف دارد، در فرد درونی سازی می شود که به نوعی، شکل شدیدتری از همانند سازی می باشد. مثال این مکانیزم فردی است که قرار است کنفرانس بدهد، خود را جای یک سخنران نامدار قرار میدهد و اینگونه اعتماد بنفس پیدا میکند. و یا به عنوان مثال فرد پس از فوت همسرش، نشانه بیماری متوفی را بروز میدهد؛ مثلا اگر همسرش بر اثر سکته قلبی فوت کرده باشد، وی در جریان سوگواری به درد سینه مبتلا میشود. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های ناپخته است.

11- همانند سازی (IDENTIFICATION):

مکانیزم همانند سازی روند تقلید ویژگی های مطلوب فرد دیگر است. این ویژگیها شامل افکار، اخلاقیات، رفتار و سلایق فرد دیگر است که فرد با الگو قرار دادن آنها، خود با دیگران بطور ناخودآگاه تطابق داده و احساس ارزشمندی خود را با همانند سازی خصوصیات آنها و یا شخصیت های برجسته و نامدار، افزایش می دهد. به عنوان مثال دانش آموزی که با اصرار از مادرش میخواهد تا کفش مشابه کفش همکلاسی خود را برایش خریداری کند؛ اما به شدت تقلید از همکلاسی خود را رد میکند. یا کارمندی در محیط کار خود، اداهای مدیرش را تقلید میکند و یا نقطه نظرات مشابه وی را بیان میکند. یا مثلا فردی به رقصیدن علاقه مند میشود، چون شخص مورد تحسین وی یا الگوی او به رقصیدن علاقه دارد. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های نارسیستیک یا آسیب زاست.

12- فرافکنی  (PROJECTION):

مکانیزم فرافکنی نقطه مقابل introjection یا درون فکنی است که فرد احساسات، امیال، افکار و گرایشات نامطلوب و غیر اخلاقی خود به افراد و یا شیء خارجی دیگری نسبت می دهد. مثلاً شما از فردی بدتان می آید، اما تصور میکنید او از شما بدش می آید. یا تصور میکنید جذاب نیستید و این تصور را به جنس مخالف خود نسبت داده و از مواجهه با جنس مخالف خود اجتناب می کنید. (ترس از طرد شدن). یا مثل مردی که به همسرش خیانت کرده، و همسر خود را به خیانت متهم میکند. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های نارسیستیک یا آسیب زاست.

13– والایش (SUBLIMATION):

در این مکانیزم فرد انرژی خود را صرف فعالیت های سازنده میکند، و افکار و تکانه های نامتعارف خود را به اهداف پسندیده تر سوق میدهد. مانند فردی که گرایشات جنسی و یا خشونت آمیز قوی دارد، به ورزش بوکس روی آورده و یا سرباز می شود. یا دختری که مجبور است برای لاغر شدن رژیم های سخت بگیرد، به نقاشی علاقه مند شده و بیشتر تصاویر میوه ها را نقاشی میکند. یا به عنوان مثال مردی که از عمل بریدن لذت میبرد، جراح میشود. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های سالم یا پخته است.

14- بی اثر سازی (UNDOING) :

مکانیزم بی اثرسازی ،برای فسخ یا خنثی کردن یک فکر پلید، وسوسه و یا یک عمل ناخوشایند به کار برده میشود و درست مانند این است که یک شخص لغت غلطی را بنویسد و سپس برای تصحیح آن از پاک کن استفاده کند؛ بنابراین بی اثر سازی مکانیزمی است که بر اساس آن، شخص برای از میان برداشتن اثر اشتباه خود، اقدام به کار دیگری کند. عذرخواهی ، شرمندگی ، ندامت و ریاضت ، همه انواع مختلفی از بی اثرسازی اعمال و رفتار ناشایست است.

بی اثرسازی ظاهراً به تربیت اولیه برمیگردد که در آن کودک توسط والدین وادار به ندامت یا عذرخواهی و یا جبران متناسب با رفتار زشت خود می شود و پس از تنبیه، سرزنش یا عذرخواهی، عمل ناشایست بی اثر گشته و کودک میتواند با تأیید دوباره والدینش و در حالی که خاطرش را پاک ساخته است، مجددا شروع به کار کند.

به واسطه این آموزش ها کودک درمیابد که با عذرخواهی و اظهار ندامت و نیز جبران اشتباه مرتکب شده ، میتواند خود را از تنبیهات شدیدتر محفوظ بدارد. بنابراین چون همه ما یاد گرفتیم که یک روز به جزای تمام اعمال خود خواهیم رسید، ازین رو هریک از ما به دنبال راهی برای بی اثرسازی و باطل کردن اشتباهات خود هستیم تا بدینوسیله از مکافات و سختی که پیش رو داریم مصون بمانیم.
به عنوان مثال، یک شوهر خیانتکار که برای دلخوش کردن همسرش هدایای گوناگونی برایش می خرد، یا نزول خواری که به برپایی مراسم مذهبی می پردازد و یا دبیری که پس از طرح سوالات دشوار در امتحان و ایجاد تنش در شاگردان چندین نمره به همه آنها ارفاق میکند، مواردی از مکانیزم بی اثرسازی هستند.

بی اثرسازی پایه حفظ ارتباطات اخلاقی و محافظ ارزش ها و هنجارهای بشرمحسوب میشود و در حقیقت دفاعی است که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.این دفاع به همراه مکانیزم “توجیه” سد محکمی است در مقابل احساس گناه و عذاب وجدان.

15- واکنش وارونه  (REACTION FORMATION):

مکانیزم واکنش وارونه زمانی است که شما احساس و نیت خود را بطور اغراق آمیزی عکس آن چیزی که بوده ابراز می کنید. نوعی تظاهر و وانمود کردن.

در این‌جا رفتار شخص دقیقا در نقطه مقابل حقیقت است. برای این‌که احساسات و مشکل را پنهان کند دقیقا کاری را انجام می‌دهد که با آن تضاد دارد. برای مثال فردی که از یک شخص دیگر خوشش می‌آید ممکن است در مکانیزم دفاعی، نشان دهد که از او متنفر است و هیچ علاقه‌ای برای ارتباط با او ندارد. یا مردی که گرایش به مردان دیگر دارد، نسبت به همجنس بازان ابراز نفرت میکند.

مثلاً ممکن است شما از فردی در مهمانی بدتان می آید، اما بیشتر از میهمانان دیگر به وی احترام گذاشته و به اصطلاح تحویلش می گیرید. یا به عنوان مثال زن متاهلی که از بیم آنکه همکارش به وی علاقمند نگردد، با همکار مرد خود بدرفتاری میکند. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های نوروتیک است.

16- آرمانی ساختن (IDEALIZATION):

مکانیزم آرامانی سازی، برآورد اغراق آمیز صفات و ویژگی های مثبت و ناچیز شمردن خصوصیات منفی و یا نادیده گرفتن آن هاست. مانند عاشقی که تنها خوبی های معشوق را می بیند و از دیدن بدی های آن ناتوان است. در این مکانیزم افراد خود و دیگران را آرمانی سازی می کنند یا به عبارتی از آنها بت می سازند. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های نارسیستیک یا آسیب زاست

17- شوخ طبعی (HUMOUR):

استفاده از شوخ طبعی برای ابراز آشکار افکار و احساسات بدون ایجاد ناراحتی برای خود یا دیگران، مکانیزم شوخ طبعی نامیده میشود. این مکانیزم به عبارتی تاکید بر جنبه های جالب و طنز گونه عامل استرس زا و تعارضات و نیمه خالی به نیمه مثبت و پر است. این دفاع، تحمل و در عین حال تمرکز بر آنچه را که بسیار ناراحت کننده و وحشتناک است، فراهم می آورد. شوخی با بذله گویی که در واقع نوعی جابجایی جهت گریز از مسائل هیجانی است متفاوت است. به عنوان مثال فردی که دچار بیماری ناشناخته ای است، این موضوع که، پزشکان قادر به تشخیص بیماری وی نیستند را دستمایه خنده قرار میدهد. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های سالم یا پخته است.

18– انزوا (ISOLATION):

تفکیک جزء و مولفه هیجان از خاطرات، تجارب و افکار دردناک یا به عبارتی جدایی یک فکر از عواطف همراه با آن، مکانیزم انزوا نامیده میشود. در این مکانیزم انباشت تمام هیجانات در یک بخش ذهنی محبوس و غیر قابل دسترس قرار میگیرد. مانند یک دانشجوی پزشکی که بدون احساس ترس از مرده و یا مرگ، جسد تشریح را کالبد شکافی میکند. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های نوروتیک به شمار می رود.

19  خیال پردازی (FANTASY):

فرد به منظور گریز موقتی از شرایط دردناک، به خیال پردازی روی می آورد؛ هدایت آرزوهای دست نیافتنی و یا نامقبول به قوه تخیل. در این  مکانیزم فرد با استفاده از تخیل، امیال ناکام شده خود را ارضا می کند. خیال پردازی از جمله دفاع های ناپخته است

20– بی ارزش سازی (DEVALUATION):

فرد اهداف مطلوب و خواستنی، اما غیر قابل دسترس را بی ارزش و معیوب معرفی میکند. در دوران رشد وجود این خصیصه در کودک کاملاً طبیعی است. در طول دوران رشد، کودک قادر به درک دیگران به عنوان ساختارهای پیچیده‎ای که دارای مولفه‌های خوب و بد هستند، می‎شود. چنانچه در این دوران کودک با آسیب، حادثه یا ضربه‎ای مواجه شود ممکن است این مکانیزم دفاعی در وی به صورت توسعه نیافته در بزرگسالی باقی بماند. کنبرگ معتقد است دیدگاه قطبی و پراکنده از دیگران به عنوان «همه خوب» یا «همه بد»، باقیمانده یکپارچگی ناقص در طول رشد است. منجر به روابط ناپایدار در بزرگسالی می شود که با تغییر بین ایده آل سازی و بی ارزش سازی مشخص می شود. به عنوان مثال کسی که چیزی را به دست نمی آورد و شروع به گذاشتن عیب و ایراد روی آن می کند، از این مکانیزم دفاعی استفاده می کند

21– دوپاره سازی (SPLITTING):

در این مکانیزم، موضوعات خارجی به دو بخش کاملاً خوب و کاملاً بد تعمیم داده میشود. در این حالت فرد به طور مکرر بین دو قطب، نوسان می کند. این دفاع امکان شکل گیری یک تصویر کامل و متوازن را از موضوع سلب می کند. مثلا فرد اطرافیان خود را به دو گروه عمده خیلی خوب و خیلی بد تقسیم بندی میکند و همه چیز را سیاه و سفید میبیند. از قانون همه یا هیچ استفاده میکند، اما این دو گروه مدام جای خود را به یکدیگر میدهند. یعنی فردی که صبح خیلی بد بوده، ناگهان عصر همان روز، در گروه خیلی خوب قرار می گیرد. علت آن عدم توانایی فرد در کنار آمدن با احساسات دوسوگرا میباشد.

مثل زنی که می داند همسرش به او خیانت می کند و ایرادی به او نمی گیرد و همسر این رویه را ادامه می دهد. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های نارسیستیک یا آسیب زاست.

22– جسمانی کردن (SOMATIZATION):

در بخش هایی از بدن که از اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک عصب گیری میشوند، تعارضات خود را به شکل نشانه های جسمی بروز میدهند. این مکانیزم دفاعی، تبدیل شدن پدیده های روان شناختی به نشانه های جسمانی و گرایش به تظاهرات جسمانی به جای تظاهرات روانی است. به عبارت دیگر، مکانیزم جسمانی کردن، مکانیزم هدایت اضطراب به مشغولیت ذهنی با شکایت از یک مشکل جسمانی برای منحرف ساختن توجه از مسائل روانی آزار دهنده است.

فرد بطور اغراق آمیزی نگران سلامتی خود است؛ این مکانیزم با خود بیمار انگاری متفاوت است. در خود بیمار انگاری، فرد برای جلب توجه دیگران از یک بیماری موهوم شکایت میکند.

در خود بیمار انگاری فرد بطور ناخودآگاه تکانه های ناپذیرفتنی را به شکل نگرانی جسمی بی مورد بروز میدهد. خود بیمار انگاری نیز، با تمارض متفاوت است؛ در تمارض نشانه های بیماری عمداً ایجاد می شوند، علایم جسمانی کردن مثل فشار خون بالا، تیک های عصبی و یا مشکلات پوستی.

به عنوان مثال مادری که فرزند خود را به زدن تهدید می کند و ناگهان دستش  دچار فلج میشود. یا فردی که به فشار خون بالا مبتلا می شود چون پرخاشگری و سلطه جویی اش را نمی تواند بروز دهد. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های ناپخته است.

23 تبدیل (CONVERSION):

مانند جسمانی سازی می باشد، اما این بار تعارضات در نواحی اعصاب حرکتی بروز می یابند. انتقال تعارضات روانی (تکانه های سرکوب شده) به نشانه های جسمی به منظور تسکین اضطراب می باشد. این علایم شامل نابینایی، فلج شدن و ناشنوایی موقت و یا تشنج، سردرد، خستگی و تیک های عصبی میباشد.

24– رفتار پرخاشگرانه: (Passive Aggressive)

منفعل پرخاشگرانه نیز نوعی مکانیزم دفاعی است که فرد به طور غیرمستقیم با اعمال انفعالی، خود آزاری و آسیب به خود، نسبت به دیگران، ابراز پرخاشگری می کند.  از جمله نمودهای این مکانیزم شکست خوردن، طفره رفتن، بیمار شدن، و به طور کلی اعمالی است که بیشتر به دیگران آسیب می زند تا خود فرد. این مکانیزم دفاعی از جمله دفاع های ناپخته است.