سخنی درباره روانکاوی از دیدگاه فروید
فراتاک براین باور است که آگاهی شما درباره آنچه قرار است به کمک شما بیاید تاثیر به سزایی در روند درمان خواهد داشت. قطعا بارها واژه ی روانکاوی را شنیده اید اما شاید معنی، کاربرد و تفاوت آن با سایر رویکردهای روان شناسی را ندانید. این مقاله به شما کمک خواهد کرد که تا حدی با این شاخه از علم روان شناسی آشنا شده و کارآیی یا عدم تناسب آن برای مشکلات تان را ارزیابی کنید.
علم روانکاوی که توسط زیگموند فروید در دهه ی ۱۸۹۰ بنیان گذاشته شد را این گونه تعریف کرده اند: «روانکاوی شاخه‌ای از روانشناسی است که به مطالعه‌ی علمی رفتار و فرآیندهای روانی انسان می‌پردازد و در این راه از بررسی و تحلیل عمیق ناخودآگاه انسان کمک می‌گیرد». برخی افراد معتقد بودند که روانکاوی پایه و اساس علمی ندارد و علت این انتقاد را این گونه بیان می کردند که روانکاوی با هیچ روش آزمایشگاهی قابل سنجش و ارزیابی نیست. اما از آنجایی که روانکاوی و روانشناسی بخشی از علوم انسانی است، روش علمی برای سنجش و ارزیابی تجارب انسانی قابل استنباط نیست. چرا که شرایط زندگی و تجربه شخصی از هر فرد به فرد دیگر متفاوت و برای هر شخصی منحصر به فرد است و قابل تعمیم نیست، لذا نمی توان در روانکاوی سخن از علم و فرمولی برای تمامی تجارب مشابه گفت. حتی در شرایط یکسان و مشکل مشابه به علت تفاوتهای فردی، تجربه افراد از آن اتفاق، متفاوت است. روانکاوی یکی از موثرترین روش‌های درمان است که احتمال بازگشت و عود را به حداقل ممکن می‌رساند؛ و این یکی از مزایای مهم آن نسبت به دیگر روش‌های درمانی است.
روانکاوی به تحلیل عمیق از زندگی فرد و گذشته می‌پردازد و تمرکز خود را روی گذشته ی فرد به ویژه کودکی می‌گذارد اما از مشکلات زمان حال فرد چشم‌پوشی نمی‌کند. روانکاوی مشکلات کنونی فرد را با پرداختن به حل ریشه ی مشکلات برطرف می کند. در درمان روانکاوانه، ابتدا به بررسی و حل مشکلات «این‌جا و اکنون» پرداخته می شود ولی برای دستیابی به ریشه ی مشکلات فرد، در گذشته و شاید کودکی آن را جست‌و‌جو می کند.
روند درمان در روانکاوی طولانی است چون هدف آن درمان اختلالات روان‌شناختی و جلوگیری از بازگشت دوباره ی آنها است و شناسایی دقیق اختلال فرد و درک و تحلیل عمیق از شخصیت و مشکلات فرد، امری زمان بر است. روش روانکاوی، حل ریشه ی مشکلات در گذشته ی فرد است که گاهی مربوط به دوران کودکی یا نوجوانی می‌شود. باید در نظر داشته باشیم که مشکلات فرد یک روزه و یک ساله شکل نگرفته است که بتوان آن را در چند جلسه برطرف کرد بلکه این مشکلات در طی سالیان متمادی روی هم انباشته شده و فرد را دچار اختلال روانی کرده است پس درمان به این روش مدت زمان بیش‌تری نیاز دارد. از این رو اگر کسی به دنبال درمان کوتاه مدت می باشد، روانکاوی برای وی توصیه نمی شود.
عوامل گوناگون در کودکی، نوجوانی و جوانی می‌توانند زمینه‌ساز بروز اختلال روان‌شناختی در فرد شوند. تجارب تلخ زندگی، شکست‌ها و ناکامی‌ها، روابط کودک با والدین و سایر اعضای خانواده، مشکلات و تعارض‌های میان والدین و فرزند در کودکی، سرکوبهای اجتماعی توسط والدین یا اطرافیان، مشکلات اجتماعی، ارتباطی، همه و همه در بروز اختلال روان‌شناختی نقش دارند. پس وظیفه ی روانکاو این است که نگاهی همه جانبه و عمیق به مشکلات فرد در زمینه‌های گوناگون داشته باشد و هرگز خود را محدود به یک موضوع مثلا نقش والدین در زندگی فرد نکند.
زیگموند فروید بر این باور بود که به کمک هیپنوتیزم می‌توان به ناخودآگاه و ناهشیار فرد دسترسی و مشکلات فرد را ریشه‌یابی کرد، لذا در آغاز از هیبنوتیزم در روش خود استفاده می‌کرد. گرچه او باور داشت که هر کسی را نمی‌توان هیپنوتیزم کرد و سطح هیپنوتیزم شدن افراد نیز یکسان نیست و همچنین اثرات هیپنوتیزم را ناپایدار و محدود به زمانی کوتاه می‌دانست. وی بعدها روش تداعی آزاد را جایگزین هیپنوتیزم کرد. تداعی آزاد در حال حاضر یکی از اصلی‌ترین راهکارهای روانکاوی است.
به باور برخی از متخصصان، روانکاوی دانشی جدا از روانشناسی است. آنها بر این باورند که روانکاوی دانشی مستقل و فراتر از روانشناسی است که در زمینه ی درمان اختلالات روان‌شناختی کاربرد دارد. اما این صحیح نیست. فروید که خود بنیان‌گذار روانکاوی است، از این دانش به عنوان شاخه‌ای از روانشناسی یاد می‌کند. او در مصاحبه ایی با رادیو بی بی سی در ۷ دسامبر ۱۹۳۸ می گوید من تحت تاثیر یک دوست قدیمی و با تلاش‌های خودم، برخی از نکات تازه و مهم را درباره ی ناخودآگاه در زندگی روانی، نقش امیال غریزی و … کشف کردم. از این یافته‌ها، دانش تازه ی روانکاوی، که بخشی از روانشناسی و شیوه‌ای تازه برای درمان مشکلات روانی است، رشد کرد. این مصاحبه در ۲۳ سپتامبر ۱۹۳۹ پس از فوت فروید از رادیو بی بی سی پخش شد.
در پاسخ به این سوال که آیا روانکاوی برای کودکان هم مؤثر است، باید گفت: «بله، اما همانند سایر رویکردهای درمانی، روند انجام مشاوره و روان‌درمانی کودک و بزرگسال متفاوت است». در روانکاوی کودکان باید از بازی، نقاشی و تخیل استفاده کرد تا بتوان به مشکلات کودک دست پیدا کرد. چراکه کودکان به اندازه ی بزرگسالان در بیان افکار و خاطرات به صورت کلامی مهارت ندارند. در واقع روانکاوی یکی از روش‌های سودمند و مناسب برای کودکان و نوجوانان است و تنها محدود به درمان بزرگسالان نمی‌شود
خالی از لطف نیست حال که به بررسی روانکاوی پرداختیم اشاره کوتاهی به چگونگی ایجاد آن کنیم. زیگموند فروید می‌گوید: «من هزینه ی سنگینی برای این آرزوی پیروزی کوچک پرداخت کردم. مردم حقایق من را باور نمی‌کردند و نظریه‌های من را ناراحت‌کننده می‌دانستند. مخالفت شدید و بی‌رحمانه بود. در پایان من توانستم چشم‌ها را باز کنم و انجمن روانکاوی جهانی را بنیان‌گذاری کنم. اما کشمکش هنوز به پایان نرسیده است» .پس از فروید نیز روانکاوان بزرگی به نظریه‌پردازی در این زمینه پرداختند. و برخی از آنان نیز راه خود را از روانکاوی جدا کردند و رویکردهای مستقلی را در روانشناسی پدید آوردند. فروید در مقاله ی توضیحات، کاربردها و راهکارها که سال ۱۹۳۳ نگاشت، می‌گوید: «تقریباً ویژگی جهان‌شمول همه ی «جنبش‌های جدایی طلبانه» این است که هر یک جزئی از گنجینه ی موضوعات روانکاوی را برمی‌دارد و خود را بر اساس این قاپیدن مستقل می‌نماید». البته نظریه‌پردازان و پژوهشگران روانکاوی کماکان نیز در حال کار روی این رویکرد روانشناسی هستند. فروید هم بر این باور بود که راه روانکاوی ادامه خواهد داشت. او بر این باور بود که این نبرد پس از او نیز ادامه خواهد داشت.
مقالهٔ حاضر توسط تیم فراتاک تهیه شده است.
اگر در حوزه روانکاوی خودتان مشکل یا سوالی دارید، می توانید با جستجو در سایت فراتاک و انتخاب درمانگری که در این زمینه تخصص و سابقه درمان کافی دارد، به صورت آنلاین مشورت یا درمان دریافت نمایید.
